inyeshyamba zo muri tigray ziyemeje kwirukana abanzi nubwo leta yahagaritse imirwano

Guverinoma ya Tigray mbere y'intambara yashimye iterambere ry'abarwanyi bayo maze ivuga ko umurwa mukuru Mekelle uri mumaboko meza

Abayobozi muri Etiyopiya yibasiwe n’intambara Tigray biyemeje kwirukana “abanzi” mu karere bavuga ko imirwano izakomeza nubwo guverinoma ihuriweho na leta yatangaje ko ihagarika imirwano.

Kuri uyuwa kabiri, ingabo za Tigrayan zakoraga ibikorwa bya “mop-up” zirwanya ingabo za leta ya Etiyopiya zisubira mu murwa mukuru w'akarere ka Mekelle kandi umujyi wari “100 ku ijana” ugaruka ku butegetsi bwabo.
Getachew Reda, umuvugizi wa Tigray People Liberation Front (TPLF), yatangarije ibiro ntaramakuru Reuters kuri telefone ati: "Mu minota 25 irashize, ibikorwa bya Mekelle birangiye." Ati: “Ingabo zacu ziracyashakisha mu majyepfo, mu burasirazuba.” Umuvugizi wa minisitiri w’intebe, umuvugizi w’ingabo, n’umuyobozi w’ibikorwa byihutirwa bya guverinoma i Tigray ntabwo bahise basubiza ibyifuzo byabo. Umutangabuhamya yatangarije Reuters ko ingabo za Eritereya - zarwanaga n’ingabo za Etiyopiya - zitakigaragara mu mujyi wa Shire muri Tigray. Uyu mwiherero ukurikira iminsi yungutse ku butaka n'ingabo za Tigrayan zirwanya leta ya Etiyopiya n'abafatanyabikorwa bayo. Umutangabuhamya wanze ko izina rye ritangazwa kubera impamvu z'umutekano we, yavuze ko abasirikare ba Eritereya batabonetse kuva mu ijoro ryo ku wa mbere. Umuturage wa kabiri yemeje ko hari ingabo nyinshi za Eritereya ziva i Shire zerekeza mu mujyi uri mu majyaruguru.

Getachew Reda, umuvugizi wa Tigray People Liberation Front (TPLF), yatangarije ibiro ntaramakuru Reuters kuri telefone ati: "Mu minota 25 irashize, ibikorwa bya Mekelle birangiye." Ati: “Ingabo zacu ziracyashakisha mu majyepfo, mu burasirazuba.” Umuvugizi wa minisitiri w’intebe, umuvugizi w’ingabo, n’umuyobozi w’ibikorwa byihutirwa bya guverinoma i Tigray ntabwo bahise basubiza ibyifuzo byabo. Umutangabuhamya yatangarije Reuters ko ingabo za Eritereya - zarwanaga n’ingabo za Etiyopiya - zitakigaragara mu mujyi wa Shire muri Tigray. Uyu mwiherero ukurikira iminsi yungutse ku butaka n'ingabo za Tigrayan zirwanya leta ya Etiyopiya n'abafatanyabikorwa bayo. Umutangabuhamya wanze ko izina rye ritangazwa kubera impamvu z'umutekano we, yavuze ko abasirikare ba Eritereya batabonetse kuva mu ijoro ryo ku wa mbere. Umuturage wa kabiri yemeje ko hari ingabo nyinshi za Eritereya ziva i Shire zerekeza mu mujyi uri mu majyaruguru.
Intambara y'inyeshyamba Umunyamakuru wa Al Jazeera, Hiba Morgan, uturuka muri Khartoum muri Sudani ituranye, yavuze ko guverinoma ihuriweho na leta yatangaje ko ihagarika imirwano ari ukwemera ko ingabo z’igihugu z’igihugu cya Etiyopiya zidahagaze neza nk'uko byari bimeze mu cyumweru gishize.“Icyo gihe ntabwo yatangaje ko imirwano ihagaze. Umuryango uharanira kwibohora Tigray wavuze ko bagiye gukomeza imirwano kabone niyo yaba ari intambara y'inyeshyamba, bikaba bigaragara ko byabaye nyuma y'amezi make Abiy atangajwe. ” Nubwo ingabo z’ingabo za Tigray zimaze amezi zidafite imigi minini n’imijyi, abayobozi bayo bagiye birata inshuro nyinshi ko bishyize hamwe mu cyaro cya kure. Mu cyumweru gishize, bagabye igitero gikomeye cyahuriranye n’amatora y’igihugu yari ategerejwe na Etiyopiya, yabereye mu bice byinshi by’igihugu nubwo atari muri Tigray. Ibyavuye mu matora ntibiratangazwa, ariko biteganijwe ko bizatanga Abiy manda yemewe.
inzira ya mahoro iragoye Intambara ikaze yabereye muri Tigray yaranzwe n'ubwicanyi, ihohoterwa rishingiye ku gitsina rikabije ndetse n'ihohoterwa. Umuryango w’abibumbye kandi wihanangirije ko amakimbirane yatumye abantu ibihumbi magana binjira mu nzara. Mu gutangaza ko ihagarikwa ry’imirwano, guverinoma ihuriweho na leta yavuze ko izakomeza kugeza igihe cy’igihe cy’ubuhinzi kirangiye kandi ko yari igamije koroshya umusaruro w’ubuhinzi no gukwirakwiza imfashanyo mu gihe yemerera abarwanyi b'inyeshyamba “gusubira mu nzira y'amahoro”. Ku wa mbere, umunyamabanga mukuru w’umuryango w’abibumbye, Antonio Guterres, yatangaje ko yavuganye na Abiy wegukanye igihembo cy’amahoro cyitiriwe Nobel mu mwaka wa 2019, kandi ko "yizeye ko ihagarikwa ry’imirwano rizabaho". Yavuze ko ibintu biherutse kubera muri Tigray “biteye impungenge cyane” avuga ko “bongeye kwerekana ko nta gisubizo cya gisirikare cyakemura ikibazo”. Amakuru aturuka muri diplomasi avuga ko Ubwongereza, Amerika na Irilande byasabye ko inama rusange y’umuryango w’abibumbye ishinzwe umutekano yihutirwa, ishobora kuba ku wa gatanu. Akanama k'umuryango w’abibumbye gashinzwe umutekano ntikashoboye gukora inama rusange kuri Tigray kuva intambara yatangira, ibihugu byinshi bya Afurika, Ubushinwa, Uburusiya n’ibindi bihugu bibona ko iki kibazo ari ikibazo cya Etiyopiya. Samuel Getachew, umunyamakuru wigenga ufite icyicaro i Addis Abeba, yavuze ko hari igitutu cy '“ubwoko bumwe bwo guhagarika imirwano” kubera ingaruka z’amakimbirane mu karere. Getachew yabwiye Al Jazeera ati: "Ni amakimbirane yo mu karere, Abanya Eritereya bafite uruhare mu majyaruguru, Abanyetiyopiya bamwe berekeza muri Sudani bityo ntibikiri ikibazo cya Etiyopiya." Ati: “Etiyopiya ni igihugu gikomeye cyane mu karere, ibibera muri Etiyopiya, cyane cyane ku rugero runini, bizagira ingaruka ku bindi bihugu.” Mu mirwano yose, Abiy yungukiwe n'abasirikare baturutse mu bihugu bituranye na Eritereya ndetse n'akarere ka Amhara ka Etiyopiya gahana imbibi na Tigray mu majyepfo. Uruhare rw’izo ngabo “ruzagora ishyirwa mu bikorwa ry’imirwano yo guhagarika by'agateganyo, kugeza ubu bigaragara ko ari intambwe imwe rukumbi yakozwe na guverinoma ihuriweho na leta”, nk'uko byatangajwe na Connor Vasey, umusesenguzi w'ikigo cy’ubujyanama cya Eurasia. Vasey yagize ati: "Niba ibiganiro byerekeranye no gukemura ibibazo bya politiki byakomeza," birashoboka ko bigoye kandi biramba ".
src: alijazeera