Rwanda: Ingaruka z’ ubukonje ku buzima n’ imibereho y’ abaturage n’ ingamba zo Kwirinda
Mu minsi y’imvura n’ubukonje bwinshi, ahanini mu bice by’amajyaruguru n’uburengerazuba bw’u Rwanda, abaturage bakunze guhura n’ingaruka z’ubuzima zituruka ku guhangana n’ibihe bikonja. Ubukonje ntabwo ari ikibazo cy’ihungabana ry’umubiri gusa, ahubwo bufite n’ingaruka ku buzima bw’imibereho myiza y’abantu, cyane cyane abana bato, abageze mu zabukuru n’abarwaye indwara zidakira.

Ubukonje bukabije butera indwara zifata imyanya y’ubuhumekero, nka grippe, inkorora n’umusonga (pneumonia). Abana bato n’abageze mu zabukuru ni bo baba mu kaga kurusha abandi, kuko umubiri wabo udafite ubushobozi bwo kwirwanaho bihagije. Nanone, ubukonje bushobora gutera umuvuduko w’amaraso uzamuka, bigatuma abifite indwara z’umutima n’udutsi tw’amaraso biyongera mu kaga.
Mu buzima bwa buri munsi, ubukonje butera abantu gucika intege mu mirimo, gukora nabi, ndetse rimwe na rimwe bukagira n’ingaruka ku bitekerezo no ku buzima bwo mu mutwe. Kubera gufunga abantu mu nzu igihe kinini, hashobora kwiyongera n’indwara zandurira mu mwuka mu gihe cyo kwicara hamwe.
Abashumba n’abahinzi baba mu misozi miremire bahura n’ihungabana ry’ubukonje cyane kuko akenshi bakora ibikorwa byo hanze. Ubukonje butuma umusaruro w’ubuhinzi ugabanuka, by’umwihariko ku bihingwa bitihanganira imbeho. Nanone, abaturage benshi bo mu byaro ntiboroherwa no kubona imyambaro y’ubushyuhe cyangwa ibikoresho by’isakaro bikumira imbeho.
- Kwitwaza imyenda y’ubushyuhe: kwambara amasogisi, ibitambaro by’umutwe n’amajipo y’imbeho bifasha umubiri kugumana ubushyuhe.
- Kunywa ibintu bishyushye: nka thé, igikoma cyangwa amata ashyushye, bigafasha umubiri kurwanya ubukonje.
- Isuku n’isukura mu nzu: gufungura amadirishya mu gihe cy’amanywa kugira ngo umwuka mu ushya winjire, ariko ukirinda imbeho nyinshi mu gihe cy’ijoro.
- Kurya indyo yuzuye: ibiryo birimo intungamubiri n’imboga bituma umubiri ugira ubushobozi bwo kwirinda indwara.

Ubukonje si ibintu byo gufata nk’ibisanzwe gusa; bufite ingaruka ku buzima, ubukungu n’imibereho myiza y’abaturage. Gufata ingamba zo kwirinda no gukangurira abaturage ku buryo bwo kubyitwaramo ni ngombwa kugira ngo ubuzima bw’abantu budahungabanywa. Kubungabunga ubuzima bw’abana n’abageze mu zabukuru mu gihe cy’ubukonje ni inshingano rusange, kuko aribo baba mu kaga kurusha abandi.
By:Florence Uwamaliya